Tüp Bebekte Genetik Tanı İle Neler Yapılabilir?

Genetik Tanı Teknolojisi

Tüp Bebekte Genetik Tanı İle Neler Yapılabilir?

Günümüzde Tüp Bebek ve Genetik bilimindeki ilerlemeler, sadece sağlıklı değil, mükemmel embriyo seçimini amaçlayarak hızla ilerlemektedir.  Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) adı verilen bu yöntem, dünyada ilk defa 1989 yılında İngiltere’de kalıtsal bir hastalığı ayırt etmek için PCR yöntemi uygulanarak kullanılmıştır.

1989 ‘dan günümüze kadar, hızla ilerleyen gen teknolojisi ve Tüp Bebek yöntemleri ile günümüzde eskiye göre çok daha kısa bir sürede tüm kromozomların incelenmesi mümkün olmuştur. Başlangıçta hücre düzeyinde yapılan incelemelerin yerini moleküler düzeye kadar inen inceleme yöntemleri almıştır. Eskiden embriyoların dondurularak uzun süre sonuç beklenmesini gerektiren yöntemler kullanılırken günümüzde Array Karşılaştırmalı Genetik Hibridizasyon  (aCGH) ve NGS gibi DNA miktarındaki değişiklikleri saptayan yeni moleküler yöntemler kullanılarak sonuçlar 12-24 saat gibi kısa sürelerde alınmaktadır. Günümüzde kapsamlı kromozom analizi ile 23 çift kromozomun tamamı taranabilmektedir.

Tüm bu gelişmeler, ileri yaş ve çok sayıda Tüp Bebek başarısızlığı olan çiftlerin sağlıklı çocuk sahibi olmasını kolaylaştırmıştır.

Eskiden embriyonun erken döneminde alınan biopsilerin yerini günümüzde 5. Gün alınan trofektoderm biopsileri almıştır. Embriyo gelişimine zarar verme ihtimali daha az olan bu yöntemle daha güvenilir sonuçlara kısa zamanda gidilmekte ve yanılma payı daha az olmaktadır.

PGT Önerilen Durumlar;

  • Genetik veya kalıtsal hastalık taşıyan çiftler
  • Önceden genetik hastalık taşıyan çocuk sahibi olan çiftler
  • Hasta çocukları için uygun doku tiplemesi olan verici olabilecek çocuk isteyen çiftler. (Talasemi, bazı lösemiler vb gibi hastalıklarda kemik iliği, kan vericisi olabilecek kardeş için tedavi amaçlı)
  • Genetik hastalıklara yatkınlık sebebiyle sağlıklı gebelik elde etmek için.
  • Kromozom anormalliği olan veya daha önce kromozomal anomalili gebelik öyküsü olanlar,
  • Tekrarlayan Gebelik kayıpları
  • İyi embriyo transferine rağmen, ikiden fazla Tüp bebek başarısızlığı varlığında
  • Anne yaşı 37 nin üzerindeyse kromozomal yapı ve sayı anormalliği ihtimali artacağından PGT ile kromozomal yapısı normal ( Euploid) embriyo seçmek Tüp Bebek başarısını artırmaktadır.

Kromozom sayı bozuklukları olan (Anöploidili ) embriyolar rahim duvarına sağlıklı tutunamayacağından gebelik gerçekleşmez veya düşükle sonuçlanır. Bu doğanın bir çeşit kendini koruma mekanizmasıdır. Bu mekanizma olmasaydı sakat doğan çocuk oranı şimdi olduğundan çok daha fazla olurdu. Bunun istisnası olan ve canlı doğumla sonuçlanan (Trizomi21), Down sendromu, (Trizomi 18 ) Edward s sendromu ve (Trizomi 13 ) Patau sendromu  gibi anomalilerin tanınması çiftlerin sağlıklı çocuğa sahip olması yönünden önem taşımaktadır.

Gebelik sırasında da teşhisi mümkün olabilen  ve yaşamla bağdaşan bu anomaliler, çiftleri gebeliği sonlandırma veya devam ettirme kararı arasında ikilemde bırakarak, yoğun, duygusal ve vicdani yük ve sıkıntılara neden olmaktadır. Kadın yaşının ilerlemesi ile kromozom anomali (anöploidi) arttığı için gebelik ihtimali ve sağlıklı doğum ihtimali azalır, PGT ile sağlıklı embrio seçimi eve sağlıklı bebek götürme oranlarını artırmaktadır. 

Tek Gen Hastalığı bulunan çiftlerde sağlıklı embriyo seçilmesi amacıyla, önce genetik tanımlama çalışmaları (Mutasyon Analizleri) , ardından Tüp Bebek tedavisi ve son olarak PGT ile seçilen sağlıklı embriyoların transferi yapılmaktadır.

Aşağıdaki Tek Gen Hastalıklarında PGT ile sağlıklı embrio seçimi yapılabilmektedir.

  • Achondroplasia
  • Adenosine Aminohydrolase Deficiency (ADA)
  • Adrenoleukodystrophy (X-Linked ALD)Agammaglobulinemia, X-linked, Type 1
  • Alopecia Universalis Congenita; ALUNC
  • Alpers Syndrome
  • Alpha 1
  • Antitrypsin Deficiency
  • Alport Syndrome X-Linked
  • Alzheimer Disease, Early-Onset Familial
  • Amyloidosis I, Hereditary Neuropathic
  • Androgen Insensitivity Syndrome
  • Aneuploidies by STR Genotyping
  • Angioedema, Hereditary
  • Argininosuccinic Aciduria (ASL)
  • Ataxia-Telangiectasia
  • Basal Cell Nevus Syndrome (Gorlin Syndrome)
  • Beta-Hydroxyisobutyryl CoA Deacylase deficiency (HIBCH deficiency)
  • Blepharophimosis, Ptosis, and Epicanthus Inversus (BPES)
  • Blood Group – Kell Cellano System
  • Brachydactyly, Type B1; BDB1
  • Brain Tumor, Posterior Fossa of Infancy, Familial
  • Breast/Ovarian Cancer, Hereditary, BRCA1
  • Breast/Ovarian Cancer, Hereditary, BRCA2
  • Canavan Disease
  • Cardioencephalomyopathy (COX2 Deficiency, SCO2)
  • Cardiomyopathy, Hypertrophic familial (CMH4)
  • Ceroid Lipofuscinosis, Neuronal 2, Late Infantile (Batten)
  • Charcot Marie-Tooth Disease, Axonal, Type IIE
  • Charcot Marie-Tooth Disease, Demyelinating, Type IA (CMTIA)
  • Charcot Marie-Tooth Disease, Demyelinating, Type IB (CMTIB)
  • Charcot Marie-Tooth Disease, Type 2B (CMT2B)
  • Charcot Marie-Tooth Disease, Type X-Linked, 1 (CMTX1)
  • Chondrodysplasia Punctata 1, X-Linked Recessive; CDPX1
  • Choroideremia (CHM)
  • Citrullinemia, classic
  • Cohen syndrome (COH1)
  • Complex IV Deficiency (Leigh Syndrome, SURF1)
  • Congenital Adrenal Hyperplasia (CAH)
  • Congenital Nephrotic syndrome
  • Connexin 26(Auto Recessive Non-Syndromic Sensoneural Deafness)
  • Crouzon Syndrome (Craniofacial Dysostosis)
  • Currarino Triad
  • Cystic Fibrosis (CF)
  • Cystinosin (CTNS)
  • Darier-White Disease (DAR)
  • Desmin Storage Myopathy
  • Diamond-Blackfan Anemia
  • Dyskeratosis Congenita, X-Linked
  • Ectodermal Dysplasia 1, Anhidrotic (ED1)
  • Ectodermal Dysplasia, Hypohidrotic , Autosomal Recessive (EDAR)
  • Ehlers-Danlos Syndrome, Type IV, Autosomal Dominant
  • Emery-Dreifuss Muscular Dystrophy, Autosomal Dominant
  • Emery-Dreifuss Muscular Dystrophy, Autosomal Recessive
  • Emery-Dreifuss Muscular Dystrophy, X-Linked
  • Epidermolysis Bullosa Dystrophica, Pasini
  • Epidermolysis Bullosa (PLEC1, LAMB3, COL7A1)
  • Epileptic Encephalopathy, early infantile (CDKL5)
  • Epiphyseal Dysplasia, Multiple, 1 (EDM1)
  • Exudative Vitreoretinopathy, Familial, Autosomnal Dominant
  • Fabry Disease
  • Facioscapulohumeral Muscular Dystrophy
  • Familial Adenomatous Polyposis
  • Familial Amyloid Polyneuropathy
  • Familial Dysautonomia (Riley-Day Syndrome, DYS)
  • Familial Hemophagocytic Lymphohistiocytosis
  • Familial Mediterranean Fever
  • Fanconi Anemia A
  • Fanconi Anemia C
  • Fanconi Anemia E
  • Fanconi Anemia F
  • Fanconi Anemia G
  • Fanconi Anemia J
  • Fragile Site Mental Retardation 1
  • Fragile-X A Syndromes (FMR1)
  • Fragile-X E Syndrome
  • Friederich Ataxia 1 (FRDA)
  • Galactosemia
  • Gangliosidosis, GM2 (Hex A)
  • Gangliosidosis, Type 1 (GM1)
  • Gaucher Disease, Type 1
  • Geroderma Osteodysplastica
  • Glucose transport defect, blood brain barrier (GLUT1)
  • Glutaric Aciduria, Type I
  • Glutaric Aciduria, Type II
  • Glycogen Storage Disease, Type II
  • Granulomatosis, Chronic
  • Hemoglobin–Alpha Locus 1; HBA1
  • Hemoglobin–Beta Locus;HBB
  • Hemophilia A
  • Hemophilia B
  • Hereditary Multiple Exostoses, (HME)
  • Hereditary Nonpolyposis Colorectal Cancer (MSH2, MLH1)
  • HLA + Diamond-Blackfan Anemia; DBA
  • HLA + FANCD2
  • HLA + FANCI
  • HLA + Myotonic Dystrophy
  • HLA + Ectodermal Dysplasia, Hypohidrotic, Immune Deficiency
  • HLA + FANCF
  • HLA + FANCJ
  • HLA + Hemoglobin–Beta Locus; HBB
  • HLA + Krabbe +Aneuploidy
  • HLA + Sickle Cell Anemia
  • HLA + PKD1 + Aneuploidy
  • HLA Matching Genotyping
  • HLA + Adrenoleukodystrophy
  • HLA + FANCC
  • HLA + FANCA
  • HLA + Immunodeficiency with Hyper-IgM, Type 1; HIGM1
  • HLA + Wiskott-Aldrich Syndrome; WAS
  • Holoprosencephaly (SHH)
  • Hoyeraal-Hreidarsson Syndrome (HHS)
  • Huntington Chorea
  • Hydrocephalus, X-Linked (L1CAM)
  • Hyperglycinemia, nonketotic (NKH)
  • Hyperinsulinemic Hypoglycemia, Familial, 1;HHF1
  • Hypertrophic Cardiomyopathy
  • Hypophosphatasia (Infantile)
  • Hypophosphatemia, X-Linked (PHEX)
  • Ichthyosis Congenita, Harlequin Fetus Type
  • Ichthyosis Follicularis Atrichia, Photophobia Syndrome
  • Ichthyosis Lamellar
  • Immunodeficiency with Hyper-IgM, Type 1
  • Incontinentia Pigmenti (IP)
  • INI1 Gene Mutation, Rhabdoid Tumors of the Brain
  • Ipex, X-Linked (FOXP3)
  • Isovaleric Acidemia; IVA
  • Kallmann Syndrome
  • Kell Blood Group Compatibility
  • Krabbe Disease
  • Li-Fraumeni Syndrome (Mutations in p53 Gene)
  • Loeys-Dietz Syndrome, Type 2B; LDS2B
  • Long-Chain Hydroxyacyl-CoA Dehydrogenase (LCHAD)
  • Marfan Syndrome
  • Medium-Chain ACYL-CoA Dehydrogenase Deficiency (MCAD)
  • Metachromatic Luekodystropy
  • Metaphyseal Chondrodysplasia, Schmid Type; MCDS
  • Metaphyseal Dysplasia
  • Methacrylic Aciduria
  • Methylenetetrahydrofolate Reductase Deficiency (MTHFR)
  • Microcoria-Congenital Nephrosis Syndrome
  • Microtubule-associated Protein 7; MAP7
  • Migraine, Familial Hemiplegic, 1;FHM1
  • Mucopolysaccharidosis Type 1H (Hurler Syndrome)
  • Mucopolysaccharidosis Type II (Hunter’s Syndrome)
  • Mucopolysaccharidosis Type IVA (Morquio Syndrome A)
  • Mucopolysaccharidosis Type V1 (Maroteaux-Lamy Syndrome)
  • Multiple Endocrine Neoplasia, 1(MEN1)
  • Multiple Endocrine Neoplasia, Type IIA; MEN2A
  • Multiple System Tauopathy
  • Muscular Dystrophy, Duchenne Type (DMD)
  • Muscular Dystrophy, Becker Type (BMD)
  • Myopathy, Myofibrillar, Desmin-related
  • Myotonic Dystrophy (DM1)
  • Myotubular Myopathy. X-Linked
  • Neimann Pick Disease
  • Nephrosis, Congenital (LAMB2, NPHS1)
  • Neonatal Epileptic Encephalopathy (PNPO gene)
  • Neurofibromatosis Type 1
  • Neurofibromatosis Type 2
  • Neuropathy, Hereditary Sensory and Autonomic, Type III; HSAN3
  • Norrie Disease
  • Ocular Albinism, Type 1; OA1; X-linked
  • Oculocutaneous Albinism Type 1
  • Oculocutaneous Albinism Type 2
  • Omenn Syndrome
  • Optic Atrophy
  • Ornithine Carbamoyltransferase (OTC) Deficiency
  • Ornithine Transcarbamylase Deficiency, due to Hyperammonemia
  • Osteogenesis Imperfecta
  • Osteopetrosis, Malignant, Autosomal Recessive
  • Pancreatitis, Hereditary; PCTT
  • Pelizaeus-Merzbacher Disease
  • Peutz-Jeghers Syndrome; PJS
  • Pfeiffer Syndrome
  • Phenylketonuria
  • Polycystic Kidney Disease Autosomal Dominant Type 1
  • Polycystic Kidney Disease Autosomal Dominant Type 2
  • Polycystic Kidney Disease Autosomal Recessive ARPKD
  • Popliteal Pterygium Syndrome
  • Progressive Familial Intrahepathic Cholestasis
  • Propionic Acidemia
  • Retinitis Pigmentosa
  • Retinoblastoma
  • Rett Syndrome
  • Rhesus Factor Compatibility (RH Factor)
  • Sandhoff Disease
  • Sickle C Anemia (Hemoglobin SC Disease)
  • Sickle Cell Anemia (Hemoglobin SS Disease)
  • Smith-Lemli-Opitz Syndrome
  • Sotos Syndrome
  • Spinal Muscular Atrophy (SMA)
  • Spinocerebellar Ataxia Type 1
  • Spinocerebellar Ataxia Type 2
  • Spinocerebellar Ataxia Type 3, Machado-Joseph Disease (MJD)
  • Spinocerebellar Ataxia Type 6
  • Spinocerebellar Ataxia Type 7
  • Stickler Syndrome
  • Succinic Semialdehyde Dehydrogenase Deficiency
  • Surfactant Metabolism Dysfunction, Pulmonary, 3; SMDP3
  • Symphalangism Proximal (SYM1)
  • Tay-Sachs Disease (TSD)
  • Thrombotic Thrombocytopenic Purpura, Congenital; TTP
  • Torsion Dystonia (DYT1)
  • Treacher Collins Syndrome
  • Trifunctional Protein Deficiency
  • Tuberous Sclerosis Type 1
  • Tuberous Sclerosis Type 2
  • Tyrosinemia, Type 1
  • Ulnar-Mammary Syndrome; UMS
  • Van der Woude Syndrome; VWS
  • Vanishing White Matter Disease
  • Very Long Chain ACYL-CoA Dehydrogenase Deficiency (VLCAD)
  • Von Hippel-Lindau Syndrome (VHL)
  • Wiskott Aldrich Syndrome
  • Wolfram Syndrome
  • Wolman Disease
  • Zellweger Syndrome (PEX1 and PEX2)